Aanpassingen voor blinde personen

voelen communicatietoestel

Door gebruik te maken van enkele specifieke technieken is het mogelijk om te communiceren, ook al kan je weinig of niets zien. Slechts een beperkte groep personen is functioneel blind, dat wil zeggen dat ze in de dagelijkse praktijk geen gebruik kunnen maken van hun zicht.

Wanneer je nog beperkte mogelijkheden hebt om je zicht te gebruiken, raden we je aan om ook de pagina te lezen voor personen die slechtziend zijn (zie: Aanpassingen voor personen die slechtziend zijn).

Aandachtspunten

Technieken

Voelbare markeringen voor tactiele navigatie

Als je als blinde persoon goede tactiele vaardigheden hebt, kan je jouw weg vinden door een rooster en/of ander voelbare markeringen aan te brengen op je communicatiehulpmiddel. Markeringen kan je eenvoudig maken met zelfklevende klittenband, viltjes, zelfklevende deurdemper, … Zie ook verder bij tactiele symbolen. 

Een toetsenbordrooster kun je gebruiken als je ook motorische beperkingen hebt, omdat het vermijdt dat er verschillende toetsen tegelijk aangeslagen worden. Zie ook Toetsenbordrooster

GoTalk
Communicatietoestel met voelbare symbolen
planstrook met concrete voorwerpen
Velcro
toetsenbordrooster

Spraaktechnologie

Een computerstem kan alle digitale tekst voorlezen en wordt op verschillende manieren ingezet. Het voorlezen van digitale tekst wordt vaak gecombineerd met andere technieken. Een computerstem kan je laten weten wat je al hebt geselecteerd. Tijdens het typen bijvoorbeeld, kan de stem elke letter, elk woord en/of elke zin uitspreken.

Meer informatie over het gebruiken van een computerstem om te spreken, vind je bij Communiceren met tekst - software.

Auditief gissen (auditory fishing)

Auditief gissen is een techniek voor functioneel blinde personen die goede tactiele vaardigheden hebben. Het is enkel mogelijk op een technisch communicatiesysteem. Door een keer op een boodschap te drukken wordt deze enkel voor jou uitgesproken. Dit kan gebeuren door uit te spreken op een lager volume, met een extra computerstem of via een hoofdtelefoon. Is het niet de gewenste boodschap, dan druk je op de volgende knop. Als het wel de gewenste boodschap is, druk je nogmaals. Nu wordt de boodschap luid en met jouw computerstem uitgesproken.

Auditieve scanning

Auditieve scanning is een belangrijk hulpmiddel voor mensen met een visuele beperking. Ook mensen met ernstige motorische beperkingen hebben hier baat bij. Auditieve scanning kun je gebruiken bij alle soorten communicatiehulpmiddelen. Bij deze techniek worden alle mogelijkheden één voor één overlopen op een auditieve manier, meestal komt dit er op neer dat het wordt uitgesproken. Wanneer je de gewenste letter, woord, zin, … hoort, geef je een signaal om duidelijk te maken dat dat hetgeen is dat je wil zeggen. Er zijn verschillende manieren om gebruik te maken van auditieve scanning, rekening houdende met mogelijkheden en beperkingen van een gebruiker. Zie ook: Bediening met één signaal.

Tactiele symbolen

Tactiele symbolen zijn voorwerpen of structuren die je kunt voelen en die verwijzen naar een specifieke betekenis. Tactiele symbolen kunnen verschillende vormen aannemen.

Concrete voorwerpen

Concrete voorwerpen kunnen verwijzen naar een concrete betekenis. Vaak is het praktisch enkel haalbaar om te werken met een miniatuurvoorwerp. Enkele voorbeelden zijn: een speelgoedauto kan verwijzen naar ‘auto’, een poppenkleedje naar ‘kleding', een spuit naar ‘verpleegkundige’, … In het gamma van Lego, Playmobil, … vind je vaak bruikbare voorwerpen. Uiteraard kunnen ook dagdagelijkse voorwerpen gebruikt worden.

concrete voorwerpen

Tastbare afbeelding

Je kan een afbeelding tastbaar maken met reliëfpapier met merkpasta of door deze te 3D-printen. Het is belangrijk om na te gaan of een afbeelding ook betekenisvol is voor een persoon zonder visuele mogelijkheden.

tastbare afbeelding

Abstracte verwijzer, textuur

Je kan ook werken met abstracte verwijzers waarbij er geen rechtstreekse link is tussen afbeelding en betekenis. Je kan hierbij werken met verschillende texturen. Een stukje schuurpapier kan bijvoorbeeld verwijzen naar ‘pijn’, een stukje stof naar kleding, een houten plaatje naar ‘warm’, een metalen plaatje naar ‘koud’, …

abstracte verwijzers

STP

Het Senso-Tacto-Pictosysteem werd uitgewerkt door Centrum Ganspoel.
Het is een uniform systeem van tactiele verwijzers voor de ondersteuning van dagstructuur voor mensen met een visuele beperking.
Dit zijn 34 tactiele pictogrammen die elk verwijzen naar een activiteit. Dit systeem gaat verder dan communicatie op voorwerpniveau. Er was een grote nood aan een 2-dimensionaal uniform systeem dat analoog is aan afbeeldingen, om op die manier een niveau te creëren tussen de concrete verwijzers en braille.

Meer info vind je in de sen brochure: sen snelle brochure A4-STP_2.pdf

Agenda met vijf dagdelen

Agenda met vijf dagdelen

Inlegstrook voor STP-materialen

Inlegstrook voor STP-materialen

Overgang van STP naar brailleschrift

Overgang van STP naar brailleschrift

Overgang van STP naar brailleschrift

Overgang van STP naar brailleschrift

Braille

Ook wanneer je op latere leeftijd een ernstige visuele beperking krijgt, kan het aanleren van braille (https://nl.wikipedia.org/wiki/Braille of www.braille.be/nl/documentatie/louis-braille-en-zijn-uitvinding/het-brailleschrift) zinvol zijn. Braille kan je namelijk gaan inzetten om te lezen en schrijven. Ook in de digitale wereld heeft braille een heel grote meerwaarde (www.braille.be/nl/dienstverlening-en-hulpmiddelen/communiceren/de-digitale-wereld-ontdekken). Het aanleren ervan is echter vaak niet eenvoudig. Zo kun je geconfronteerd worden met psychosociale uitdagingen en is het niet eenvoudig om het verschil tussen de tekens te voelen. In het laatste geval kun je werken met grotere puntjes. Je kunt dan bijvoorbeeld brailletekens aanbrengen op een letterkaart of toetsenbord met merkpasta zodat je hierop gemakkelijker de letters of woorden kan terugvinden.

Gebaren, vingeralfabet, vingerspellen-in-de-hand, …

Als je zowel doof als blind bent, kunnen ‘voelbare gebaren’ de enige manier van communiceren zijn. Maar gebaren kunnen voor elke blinde persoon een handige manier zijn om een boodschap over te brengen omdat er hierbij geen hulpmiddel nodig is. Er bestaan meerdere systemen voor personen die blind en doof zijn, enkele voorbeelden: blokletters in de hand, vingerspellen-in-de-hand, tactiele gebarentaal, Lorm-alfabet, …

Hulpmiddelen

Blinde personen kunnen gebruik maken van andere hulpmiddelen die op deze website worden beschreven, mits bovenstaande aanpassingen. De meest relevante hulpmiddelen vind je op volgende pagina’s: