Communiceren met afbeeldingen - toestellen

Als je spraak onvoldoende verstaanbaar is om je boodschap duidelijk te kunnen overbrengen en ook communiceren met tekst lastig is voor jou, dan kun je gebruik maken van een communicatietoestel met afbeeldingen (pictogrammen, foto’s, eigen tekeningen, …). Er is een grote keuze aan communicatietoestellen, zowel in mogelijkheden als in prijs. 
We maken een onderverdeling tussen tablets, dynamische en statische communicatietoestellen.

Aandachtspunten

  • In een acute situatie kun je best starten met wat je al ter beschikking hebt. In een volgende fase kun je doelgericht de mogelijkheden onderzoeken van toestellen die meer zijn afgestemd op je wensen en mogelijkheden.
  • De keuze van een toestel bepaalt in grote mate de keuze van de software, en ook omgekeerd kan de keuze voor een bepaalde software de keuze van het toestel in grote mate bepalen (zie: Communiceren met afbeeldingen - software).
  • Het is belangrijk dat communicatiepartners jou voldoende tijd geven om je booschap samen te stellen en over te brengen. 
  • Het is niet evident om te leren werken met een communicatietoestel met afbeeldingen. De belangrijkste manier om dit aan te leren is via modelleren. (zie: Taal en communicatie stimuleren met kernwoordenschat en modelleren).

Tablets van reguliere markt

Bij tablets in de reguliere handel kun je kiezen tussen drie systemen: iOS (Apple), Android (Samsung en andere), Windows (Microsoft). De keuze van een tablet is afhankelijk van wat je zelf al gebruikt en van de communicatiesoftware die in jouw situatie de beste keuze is (zie: Communiceren met afbeeldingen - software). Deze software maakt van een tablet van de reguliere markt ook een dynamisch communicatietoestel, met ook enkele voor- en nadelen.

tablet

Voordelen ten opzichte van speciaal voor ondersteunde communicatie ontwikkelde spraakcomputers (dynamisch communicatietoestel)

  • Ze zijn minder opvallend en worden daardoor sneller sociaal aanvaard.
  • Indien je niet in aanmerking komt voor terugbetaling door VAPH of verzekering, is dit een minder dure oplossing. Bij een volledige terugbetaling maakt de aankoopprijs weinig verschil.
  • Je hebt toegang tot veel populaire mobiele toepassingen zoals sociale media, héél veel spelletjes, …

Nadelen ten opzichte van dynamische communicatietoestellen

  • Tablets uit de reguliere markt voldoen niet aan de Europese richtlijnen voor medische apparatuur (Medical Device Regulation); de meeste van de dynamische communicatietoestellen daarentegen wel. Deze richtlijnen kunnen relevant zijn bij bijvoorbeeld het gebruik op een dienst intensieve zorgen, waar andere toestellen soms niet zijn toegelaten. 
  • De leveranciers van tablets hebben te weinig kennis van het toestel als hulpmiddel in communicatie. Je kunt er dus zelden de nodige deskundige ondersteuning bij krijgen.
  • Er is geen voor en na service bij aankoop, zoals je die bij een spraakcomputer wel hebt.
  • Een niet meer werkend tablet moet meestal in zijn geheel worden vervangen. Communicatiecomputers daarentegen kunnen worden hersteld en onderdelen kunnen worden vervangen.
  • Je moet de verschillende onderdelen (toestel, software, hoes, montage, bediening, …) apart aankopen en uitzoeken welke combinaties voor jou het beste zijn.
  • De mogelijkheden van aangepaste bediening zijn bij tablets beperkter.
  • De mogelijkheden naar positionering zijn bij tablets beperkter. Spraakcomputers hebben zeer robuuste en ingebouwde mogelijkheden om ze juist te positioneren.
  • De luidsprekers van een tablet zijn minder krachtig en eerder naar de gebruiker van de tablet dan de communicatiepartner gericht. Voor een communicatiepartner klinkt de stem hierdoor minder luid. Een extra externe luidspreker aansluiten is mogelijk, maar dat maakt het toestel dan weer minder draagbaar.
  • Niet alle tablets zijn opgewassen tegen intensief gebruik. Voor de meeste tablets bestaan beschermhoezen op maat. Voor toestellen van Apple (iPad, iPhone) en Samsung zijn het grootst aantal aangepaste beschermhoezen te vinden. (zie: Hoezen voor bescherming en hygiëne)
  • Spraakcomputers hebben vaak extra ingebouwde toepassingen. Die maken het mogelijk om veel meer te doen dan ‘praten’. Omgevingsbediening, computerbediening, vereenvoudigd surfen op internet, e-mailen, sociale media bedienen, … zijn enkele voorbeelden.

Bij het kiezen van het meest geschikte communicatietoestel moet je dus met bijzonder veel elementen rekening houden. Vraag daarom best een expert van het netwerk van Modem (www.modemadvies.be).

Dynamische communicatietoestellen

Een dynamisch communicatiehulpmiddel of spraakcomputer is een toestel dat samen met uitgebreide communicatiesoftware specifiek ontwikkeld is voor ondersteunde communicatie. Een vergelijking met tablets uit de reguliere markt, vind je hierboven bij tablets. Deze spraakcomputers maken gebruik van een dynamisch (aanraak)scherm, dit in tegenstelling tot de statische communicatietoestellen die je hieronder vindt. Hierdoor kan de gebruiker zelfstandig wisselen tussen verschillende communicatiekaarten (zie: Communiceren met afbeeldingen - software). Voor langdurig gebruik en/of bij een nood aan alternatieve bediening, is dit meestal de beste oplossing.

Er zijn verschillende formaten beschikbaar. De keuze van het formaat is afhankelijk van je motorische mogelijkheden en van de manier waarop je het meeneemt. Een toestel dat je zelf moet dragen, is best lichter dan een toestel dat wordt gemonteerd op een rolwagen.

Dergelijke toestellen zijn vaak duur in aankoop. Je krijgt er wel kwaliteit, uitgebreide mogelijkheden en een goede service voor in ruil. Er zijn mogelijkheden tot terugbetaling via het VAPH: www.vaph.be/hulpmiddelen/tegemoetkomingen.

Bij het kiezen van een dynamisch communicatietoestel moet je met veel factoren rekening houden. Je kunt je bij de keuze laten assisteren door een expert uit het netwerk van Modem (www.modemadvies.be).

Voorbeelden van dynamische toestellen

smart 3

Smart 3

vibe

Vibe

tobii

I-Series Tobii Dynavox

communicatietoestel met oogbesturing

Smartbox Gridpad (Communic)

Vlaamse verdelers

Meer verdelers

      Extra informatie

      Statische communicatietoestellen

      Omschrijving

      Een statisch communicatietoestel werkt meestal met afbeeldingen. Deze moet je zelf afdrukken op papieren kaarten, die je in het toestel schuift. Bij elke afbeelding moet jij of iemand uit je omgeving zelf een boodschap inspreken. Bij een druk op de afbeelding wordt de ingesproken boodschap afgespeeld (zie ook: Communiceren met afbeeldingen - technieken).

      Bij sommige toestellen kun je gebruik maken van meerdere communicatiekaarten, die je telkens manueel moet verwisselen. Vaak heb je hulp nodig van een naaste om de communicatiekaart te wisselen.
      Het geringe aantal beschikbare boodschappen maakt het overzichtelijk, maar kan ook beperkend zijn.

      Afhankelijk van het aantal vakjes varieert het aantal boodschappen. We maken hier een onderverdeling tussen éénboodschapstoestellen en toestellen met meerdere boodschappen.

      Eénboodschapstoestellen

      Op deze kleine, lichte toestellen kan één boodschap worden ingesproken. Door een druk op de knop, kun je de boodschap laten herhalen. Om de boodschap die achter de knop zit te verduidelijken, wordt op de knop vaak een afbeelding aangebracht.

      eenboodschapstoestel

      De toestellen zijn klein en ze hebben een beperkte spraakcapaciteit. Je kunt er slechts één beperkte boodschap op inspreken, van gemiddeld tien tot zestig seconden. Denk bijvoorbeeld aan veelgebruikte zinnen zoals een begroeting: ”De dokter is hier geweest en had goed nieuws.” of “Kun je mijn aanwijskaart geven aub?”. Het inspreken van nieuwe boodschappen gaat bijzonder gemakkelijk en snel, waardoor je de boodschappen gedurende de dag meerdere keren kunt aanpassen. De vorige boodschap wordt wel telkens gewist (op de meeste toestellen).

      Smoothtalker

      Om meer boodschappen mogelijk te maken, kun je meerdere toestellen naast elkaar plaatsen.

      meerdere eenboodschapstoestellen naast elkaar

      Er bestaan ook knoppen waarbij je meerdere boodschappen na elkaar kan inspreken. Je drukt dan telkens opnieuw op de knop om de volgende boodschap te horen (bv. Step by Step).

      Er bestaan zeer veel verschillende éénboodschapstoestellen. De prijs ervan is erg afhankelijk van het soort toestel/knop en de mogelijkheden van het toestel.

      step-by-step

      Vlaamse verdelers

      Meer verdelers

        Extra informatie

        Statische toestellen met meerdere boodschappen

        Binnen de statische communicatietoestellen met meerdere boodschappen is er een uitgebreid gamma. Dit begint met eenvoudige toestellen met beperkte opslagcapaciteit en enkele knoppen tot en met toestellen met een grote geheugencapaciteit, waarbij een groot aantal boodschappen kunnen worden opgeslagen en waarbij je met meerdere verwisselbare communicatiekaarten kunt werken.
        Deze statische toestellen zijn meestal vrij groot van formaat, maar wel licht van gewicht, zodat ze gemakkelijk meegenomen kunnen worden.

        Voorbeelden van statische toestellen

        GoTalk

        GoTalk

        Labelpen

        Een labelpen speelt vooraf opgenomen boodschappen af als deze op de bijgeleverde spraaklabels geplaatst wordt. Met een labelpen kan je dus op een eenvoudige manier voorwerpen markeren, om ze nadien makkelijker te herkennen.

        Een labelpen speelt vooraf opgenomen boodschappen af. Hiervoor moet de persoon de pen recht op een bijgeleverd spraaklabel (een stickertje) plaatsen. De pen is vrij zwaar en moet recht op het label staan. Je hebt hiervoor een goede coördinatie nodig.

        Kleef een spraaklabel bij een voorwerp, afbeelding of woord (bv. aanwijskaart) om dit 'sprekend' te maken. Je neemt vooraf zelf de boodschappen op en bepaalt zo welke boodschap bij welk spraaklabel hoort. Je bepaalt zelf hoe veel spraaklabels (boodschappen) je wil maken. Je kunt de spraaklabels op oneindig veel mogelijke plaatsen aanbrengen. De labels zijn klein en onopvallend, wat nadelig kan zijn voor slechtziende personen.

        Labelpennen bestaan in vele varianten, we beperken ons tot 3 voorbeelden.

        labelpen

        TalkTech Penny Talks
        Prijs: ± € 150
        Opnamecapaciteit: 2700 labels + geheugenuitbreiding
        Meer informatie en verkrijgbaarheid: www.vaph.be/hulpmiddelen/databank/categories/pennytalks

        Anybook Reader
        Prijs: ± €100
        Opnamecapaciteit: 200 uur
        Meer informatie en verkrijgbaarheid: anybookreader.com

        Penfriend
        Prijs: ± €150
        Opnamecapaciteit: 70 uur
        Meer informatie en verkrijgbaarheid: www.vaph.be/hulpmiddelen/databank/categories/eenvoudige-communicatietoestellen/penfriend

        Vlaamse verdelers
        Meer verdelers
          Extra informatie

          Sprekend fotoalbum

          Met het sprekend fotoalbum kun je afbeeldingen letterlijk sprekend maken. Per afbeelding kan een persoonlijke boodschap worden ingesproken.

          Een afbeelding waarbij je je vakantieverhaal vertelt, een afbeelding die iets over jezelf vertelt, een visuele scène, enzovoort.

          Houd er rekening mee dat het aantal pagina’s in een sprekend fotoalbum beperkt is (20 à 30 pagina’s), waardoor het aantal boodschappen beperkter zal zijn. Een sprekend fotoalbum is niet altijd stevig, waardoor de pagina’s makkelijk kunnen scheuren. Ook zijn de drukknopjes meestal klein en dus niet makkelijk te bedienen.

          Er bestaan verschillende fotoalbums, met voornamelijk verschillen in opnameduur.

          Verkrijgbaarheid: