Communiceren met afbeeldingen - software
Als het voor jou moeilijk is om je uit te drukken in geschreven of in gesproken taal, dan kun je leren communiceren met afbeeldingen (foto’s, pictogrammen, eigen tekeningen, …).
Je kunt daarbij, behalve van snel inzetbare communicatiekaarten (die slechts een beperkt aantal boodschappen bevatten, zie: Aanwijskaarten met afbeeldingen), ook gebruik maken van meer uitgebreide communicatiesoftware.
Hier beschrijven we kort de verschillende communicatiesoftware en apps. In de tabel onderaan kun je de belangrijkste eigenschappen (prijs, besturingssysteem, taal,...) van deze software vergelijken.
Aandachtspunten
- In een acute situatie kun je een keuze maken op basis van beschikbaarheid. Je bekijkt of je een toestel dat je al ter beschikking hebt (bv. smartphone, tablet, laptop,...) kunt inzetten als communicatietoestel. Afhankelijk van het systeem op het toestel (Windows, Android of iOS) kun je hieronder nagaan welke software/apps je kunt gebruiken om te communiceren met afbeeldingen.
- Als je gedurende langere tijd zal communiceren via afbeeldingen, dan kies je de app/software best niet op basis van een toestel dat je toevallig al hebt of op basis van de kostprijs. Bij de keuze van een communicatiesysteem met afbeeldingen spelen immers veel factoren een rol. Gespecialiseerd en persoonlijk advies van een expert is noodzakelijk. Hiervoor kun je terecht bij Modem: www.modemadvies.be/advies.
- Goedkope, snel beschikbare software heeft vaak minder mogelijkheden. Hierbij enkele belangrijke vragen die je kunnen helpen bij het beoordelen van software.
- Kun je eigen afbeeldingen toevoegen? Dit is bijvoorbeeld nodig voor foto’s van nauwe familieleden, van je huis, van je hobby’s, …
- Hoe snel en efficiënt gaat het personaliseren van het communicatieboek? Uitgebreide communicatiesoftware bevat vele mogelijkheden waarmee je tijd bespaart.
- Is er al een goed uitgewerkt Nederlandstalig communicatieboek beschikbaar in de app of moet je daarentegen zelf een volledig nieuw Nederlandstalig communicatieboek aanmaken?
- Is er een (Nederlandstalige) computerstem aanwezig? Zelf ingesproken boodschappen werken vaak heel erg beperkend. (zie: Communiceren met afbeeldingen - technieken)
- Hoeveel pagina’s heb je ter beschikking? Kun je zelf ook nieuwe pagina’s aanmaken?
- Kun je vlot schakelen tussen alle pagina’s? (zie: Communiceren met afbeeldingen - technieken, boom- versus netwerkstructuur)
- Wil je op korte of lange termijn, op een zeer eenvouidge manier en met symbolen, e-mailen, berichtjes sturen, een agenda gebruiken, vereenvoudigd surfen op internet, je omgeving bedienen, ... ?
- Krijgt de app regelmatig een update?
- De betekenis van afbeeldingen is niet altijd meteen duidelijk. Concrete voorwerpen, zoals bv. 'appel', 'fiets', 'koffiezetapparaat', kun je meestal makkelijk herkennen. Als de betekenis abstracter wordt, wordt dat spontaan herkennen al veel moeilijker, zoals bv. bij 'ik', 'willen', 'niet' en 'meer'.
Hoe je het communiceren met afbeeldingen kunt aanleren, vind je hier: Taal en communicatie stimuleren met kernwoordenschat en modelleren.
Apps voor iOS
Gratis
GRID PLAYER
LETMETALK
LetMeTalk is een gratis app voor iOS met beperkte mogelijkheden om zelf een eenvoudig communicatieboek te maken. Enkele belangrijke knoppen zijn er klein. Een nauwkeurige motoriek is hier dus voor nodig.
COUGHDROP
CoughDrop is een communicatiesysteem met afbeeldingen en is beschikbaar als website en als app (zowel in je internetbrowser als op Windows, Android en iOS systemen). Op al deze platformen werkt CoughDrop op dezelfde manier. Alles staat online gebundeld op het internet; het delen van communicatiepagina’s en van communicatieboeken is daardoor heel makkelijk. Het is niet nodig om altijd met internet verbonden te zijn, zelfs niet wanneer je CoughDrop gebruikt in je internetbrowser. Je kunt boeken zowel openbaar als privé delen. Je kunt aanpassingen ook vlot van het ene naar het andere toestel overzetten en dus ook van de ene gebruiker naar de andere. Dankzij een vertaalmodule, die gebruik kan maken van Google Translate, gaat het vertalen van gedeelde boeken naar het Nederlands erg vlot.
We vertaalden bij Modem al een communicatieboek en deelden dit openbaar, je kunt het gebruiken via volgende link: app.mycoughdrop.com/modemadvies/core-60_1
Wanneer je toegang wil tot alle mogelijkheden van CoughDrop en/of CoughDrop op lange termijn als hulpmiddel blijft gebruiken, moet je er wel voor betalen, ongeveer €6/maand. De eerste twee maanden is CoughDrop volledig gratis, daarna worden de mogelijkheden beperkt.
De mogelijkheden van CoughDrop zijn beperkt tot ondersteunde communicatie, andere toepassingen zoals vereenvoudigd e-mailen, berichtjes sturen, agenda, ... met symbolen is hiermee niet mogelijk.
Meer informatie op: www.mycoughdrop.com
Er bestaan nog enkele, volledig gratis, toepassingen die op zeer gelijkaardige manier werken als CoughDrop. Een bijzondere eigenschap van CoughDrop en onderstaande toepassingen is dat je communicatiebestanden kan uitwisselen tussen al deze systemen, je kan dus een communicatieboek maken in de ene toepassing en openen in een van de andere. Meer Engelstalige informatie hierover vind je op: www.openboardformat.org.
- https://grid.asterics.eu/ is grotendeels vertaald naar het Nederlands, maar bevat tot op heden nog geen Nederlandstalige communicatieboeken.
- https://www.sensoryapphouse.com/sensorypicom/
WEAVE CHAT AAC
Deze gratis app voor ondersteunde communicatie is gebaseerd op categorieën en kan gebruikt worden op een smartphone of tablet. In Weave Chat AAC is een voorgemaakte communicatiekaart aanwezig. Je kan ook zelf knoppen en categorieën toevoegen en alles aanpassen.
Je kan de app instellen in het Nederlands, de instellingen blijven wel allemaal in het Engels staan. Je kan ook makkelijk wisselen tussen verschillende talen.
Je kan iemand toevoegen die de app ook gebruikt en dan kan je berichten sturen naar elkaar. Om het bericht op te stellen, kan je je gewone toetsenbord gebruiken of de communicatiekaart met pictogrammen.
Kostprijs < €100
GOTALK NOW
GoTalk Now is een iPad-app met veel mogelijkheden, zoals al veel mee geleverde afbeeldingen en extra symbolenbibliotheken (tegen een meerprijs). GoTalk Now bevat bij aankoop geen kant-en-klare communicatieboeken. Het aanmaken en aanpassen van communicatieboeken is eenvoudig maar behoorlijk tijdrovend. In elke cel moet je steeds opnieuw afbeelding, lay-out, en actie instellen. De zinsbalk bovenaan kun je aan- of uitzetten.
TD SNAP
TD Snap is een voordelige, veelzijdige app voor iOS en Windows. TD Snap heeft verschillende paginasets ter beschikking: ten eerste is er een uitgebreide kernwoordenschat (Core First) op basis van de symbolendatabank PCS. Daarnaast is er ook TD Snap Express beschikbaar, een paginaset die eenvoudig te gebruiken is en pragmatisch is georganiseerd. Voor personen met afasie is er de afasie paginaset.
Via de gratis app ‘Pathways for Core First’ leer je werken met de kernwoordenschat ‘Core First’. (us.tobiidynavox.com/products/pathways-for-core-first)
Meer informatie kan je terugvinden op:
www.mytobiidynavox.com
download.mytobiidynavox.com/Snap
ELINE SPREEKT
Eline Spreekt is een Nederlandse iPad-app met beperkte mogelijkheden voor het maken van een eigen communicatieboek. Standaard zijn een aantal pagina’s beschikbaar voor een communicatieboek, dat je zelf kunt aanvullen. Je kunt niet willekeurig schakelen tussen pagina’s, maar moet bij iedere stap terug via de startpagina. Er wordt beperkt gebruik gemaakt van kernwoorden.
Meer informatie: www.elinespreekt.nl
VIDATALK
VidaTalk is een app die ontwikkeld werd voor ziekenhuizen, in de acute zorg, voor iedereen die het moeilijk heeft met communicatie. Het ziekenhuis kan de app beschikbaar stellen voor hun patiënten zodat deze met hun eigen toestel een QR-code kunnen scannen en dan meteen toegang hebben. Je kan de app ook op toestellen van het ziekenhuis installeren.
Er zijn 45 talen beschikbaar. Voor elke taal is er een mannen- en een vrouwenstem aanwezig. Je kan de taal van de patiënt en van de zorgverlener apart instellen. Boodschappen worden steeds in beide talen uitgesproken.
Je kan pictogrammen met tekst tonen of enkel tekst.
De afbeeldingen zijn zowel voor volwassenen als voor kinderen geschikt.
De app is ook handig voor patiënten die een andere taal spreken.
Meer info: www.vidatak.com
Uitgebreide communicatietoepassingen (> €100)
PROLOQUO2GO
Proloquo2Go is inzetbaar op iPad en iPhone. Proloquo2Go heeft met 'Crescendo' een erg uitgebreide, op onderzoek gebaseerde kernwoordenschat. Je kunt eigen afbeeldingen toevoegen en het geheel personaliseren. De mogelijkheden worden wel bewust beperkt, om de doordachte structuur zo voorspelbaar mogelijk te houden. Je kunt kiezen tussen vele roosterformaten die steeds volgens dezelfde structuur zijn opgebouwd. Via ‘taaltredes’ kun je stapsgewijs afbeeldingen verbergen of opnieuw tonen.
Meer informatie over Proloquo2 en Crescendo:
www.assistiveware.com/product/proloquo2go
De website van AssistiveWare (de firmanaam van deze communicatiesoftware) vermeldt bijzonder uitgebreide informatie over ondersteunde communicatie, modelleren en kernwoordenschat. Je kan er ook een gratis papieren kernwoordenkaart downloaden.
GRID FOR IPAD
Grid for iPad is een communicatieprogramma met zeer uitgebreide mogelijkheden. Je kunt gebruik maken van veel verschillende Nederlandstalige communicatieboeken, ook met kernwoordenschat. Voor het werken met visuele scènes zijn er eveneens uitgebreide mogelijkheden. Enkele toepassingen om eenvoudig te leren werken met communicatietoepassingen zijn inbegrepen. Je kunt putten uit meerdere grote symbooldatabanken. Communicatieboeken die je maakt in Grid 3 (zie verder bij Windows) kun je gebruiken op Grid for iPad en andersom. Grid 3 heeft wel extra mogelijkheden die enkel beschikbaar zijn in Windows. De communicatieboeken die je terugvindt in Grid Player (zie hierboven) kun je in Grid for iPad gebruiken en aanpassen.
TOUCH TO TELL
TouchToTell is enerzijds een trainingsmethode en anderzijds een aanpasbaar communicatiehulpmiddel. Met deze app kom je stap voor stap, via allerhande oefeningen, tot een persoonlijk communicatieboek. Deze methode is niet gebaseerd op kernwoordenschat en modelleren, wel op intensief trainen op de structuur van deze communicatiesoftware. TouchToTell is ontwikkeld voor personen met afasie of na een NAH, maar is zeker ook voor andere doelgroepen inzetbaar. TouchToTell maakt geen gebruik van symbooldatabanken, maar van afbeeldingen die speciaal voor deze app zijn ontwikkeld.
Meer informatie op: www.touchtotell.com
Apps voor Android
Gratis
De gratis communicatiesoftware AsTeRICS Grid en PiCom Communicator for AAC zijn vergelijkbaar met CoughDrop. Dit laatste werd hierboven reeds voorgesteld bij gratis toepassingen voor iOS. Deze drie toepassingen zijn dus zeer gelijkaardig. De grootste verschillen zitten in de manier waarop je als begeleider het systeem personaliseert, het instellen van de vakjes en pagina's ziet er bij de verschillende toepassingen telkens wat anders uit. Ook de manier van installeren is telkens een beetje anders. Allen zijn het onderliggend eigenlijk websites. Maar je kan deze wel installeren op je toestel zodat je geen internet nodig hebt tijdens het gebruik en je ziet als gebruiker ook niet dat je in een browser werkt. Het grote voordeel van deze technologie is dat je deze communicatiesoftware kan gebruiken op elk toestel met een internetbrowser of kan installeren als app op je tablet, smartphone of computer en dat de software dus compatibel is met Windows, Chromebook, Android en iOS.
Doordat er gebruik wordt gemaakt van internettechnologie zijn de communicatieboeken ook altijd van overal aanpasbaar en kan je ze eenvoudig delen met meerdere gebruikers.
Een ander voordeel is dat communicatieboeken onderling uitwisselbaar zijn. Je kan een communicatieboek dus exporteren uit de ene toepassing en importeren in een andere (al loopt dat niet altijd probleemloos). Dit wil bijvoorbeeld concreet zeggen dat je het CoughDrop communicatieboek dat we bij Modem openbaar deelden app.mycoughdrop.com/modemadvies/core-60_1 ook in de andere toepassingen kan gebruiken.
Wat deze toepassingen ook gemeenschappelijk hebben is dat ze gebruik maken van gratis symboolbibliotheken zoals Sclera, Arasaac, Mulberry, ... Het nadeel hiervan is dat het omslachtig is om te werken met meer populaire, betalende symboolbibliotheken zoals SymbolStix, PCS en Beta die veel gebruikt worden in de uitgebreide communicatietoepassingen.
Meer informatie over symboolbibliotheken: ikkannietpraten.be/hulpmiddelen/communiceren-met-afbeeldingen-technieken
De mogelijkheden van deze software zijn beperkt tot ondersteunde communicatie, andere toepassingen zoals vereenvoudigd e-mailen, berichtjes sturen, agenda, ... met symbolen is hiermee niet mogelijk.
CoughDrop
Meer informatie op: www.mycoughdrop.com
(gratis de eerste 2 maanden en bij beperkt gebruik, anders €6/maand)
AsTeRICS Grid
Meer informatie op: www.asterics.eu/solutions/AAC-Basic.html
De toepassing zelf vind je op https://grid.asterics.eu/
PiCom Communicator for AAC
Meer informatie op: www.sensoryapphouse.com/sensorypicom/
WEAVE CHAT AAC
Deze gratis app is ook beschikbaar op Android. Voor de beschrijving: zie hierboven, bij iOS gratis
Kostprijs < €100
CoughDrop
Meer informatie hierboven bij gratis en bij iOS
VidaTalk
Meer informatie hierboven bij <€100 en bij iOS
Programma’s voor Windows
Kostprijs < €100
Coughdrop
Meer informatie hierboven bij iOS en Android
Uitgebreide communicatietoepassingen (> €100)
Mind Express
Mind Express, de meest verspreide communicatiesoftware in Vlaanderen, is bijzonder uitgebreid maar toch eenvoudig in gebruik. Op www.mindexpress.be vind je vele verschillende kant-en-klare communicatieboeken. Kernwoordenschatsystemen zoals Score, Podd, … (zie verder) zijn wel apart aan te kopen. Voor aangepaste bediening geeft Mind Express bijzonder veel mogelijkheden. Met ondersteuning van pictogrammen kun je e-mailen, bellen, sms’en, surfen op internet en sociale media gebruiken (Facebook, WhatsApp, YouTube, …). Je kunt Mind Express ook inzetten om andere mogelijkheden van je computer te bedienen (bijvoorbeeld typen in Word, Outlook, surfen via een gewone internetbrowser, …). Mind Express werkt op een Windows pc of tablet en op de communicatiecomputers van Jabbla (zie: Communiceren met afbeeldingen - toestellen).
SCORE
SCORE is een sterk wetenschappelijk onderbouwd communicatieboek, gebaseerd op kernwoordenschat. Je kunt het uitbouwen van een versie met 400 naar 1000 afbeeldingen, en uiteindelijk naar de uitgebreide en volledige versie met 2500 afbeeldingen. Je hebt ook een aparte mini-SCORE 400 en 1000. Daarnaast is er de 2-staps SCORE, een aangepaste versie met grote vakken voor wie kampt met ernstige motorische en/of visuele beperkingen. Score moet je apart aankopen.
Bij de aankoop van SCORE zitten papieren communicatiekaarten en een communicatiemap.
Meer informatie: www.jabbla.com/communicatie/score/
PODD
PODD staat voor 'Pragmatic Organised Dynamic Display' en maakt gebruik van "pragmatische takken" (bv. 'ik wil iets vertellen', 'er is iets mis',...) in plaats van traditionele categorieën om de woordenschat te organiseren. PODD is oorspronkelijk ontwikkeld als een reeks papieren communicatieboeken in verschillende formaten en vormen. Een aantal van deze boeken zijn vertaald naar het Nederlands en kun je verkrijgen via TalkActive (zie hieronder). In Mind Express vind je de digitale versie van de PODD communicatieboeken. PODD moet je apart aankopen.
Meer informatie over PODD in Mind Express: www.jabbla.com/woordenschat/podd
Meer informatie over PODD (Engelstalig): www.cpec.org.au/podd
JUNO
Juno, een communicatieboek voor beginnende gebruikers van ondersteunde communicatie, is gebaseerd op kernwoorden. Achter elke pagina is een lege pagina voorzien, wat het makkelijk maakt om nieuwe woorden toe te voegen. Als je over Mind Express beschikt, kun je dit communicatieboek gratis downloaden.
Meer informatie: www.jabbla.com/woordenschat/juno/
ALOHA
ALOHA bestaat enerzijds uit een starterswoordenschat (ALOHA 1), waarbij je stapsgewijs je bedoelingen en intenties leert uiten en anderzijds een variant voor gevorderden (ALOHA 2), waarmee je je volledig kunt uitdrukken, vragen stellen en grapjes maken inbegrepen. Binnen ALOHA wordt gebruik gemaakt van een combinatie van kernwoordenschat (veelgebruikte woorden) met randwoordenschat (inhoudswoorden). De kernwoordenschat is verzameld op een vaste plaats en is snel toegankelijk. De woordenschat is opgedeeld in woordsoorten: persoonlijke voornaamwoorden, werkwoorden, voorzetsels, lidwoorden, bijvoeglijke naamwoorden/bijwoorden en zelfstandige naamwoorden.
Meer informatie: www.jabbla.com/communicatie/aloha/
Grid 3
Ook Grid 3 is een bijzonder flexibele, uitgebreide en gebruiksvriendelijke communicatiesoftware voor Windows. In Grid 3 kun je gebruik maken van vele Nederlandstalige communicatieboeken die online worden gedeeld via grids.thinksmartbox.com/be. Ook meerdere communicatieboeken die uitgaan van kernwoordenschat en modelleren zijn beschikbaar: Beeline, Supercore, COMUNIC 8 (zie verder). Deze zijn in de prijs inbegrepen. Een licentie van Grid kost €890,00 incl. BTW.
Communicatieboeken kun je zowel in structuur, inhoud als bedieningswijze volledig aanpassen op maat. Communicatieboeken die je in Grid 3 aanpast en maakt, kun je op je iPad gebruiken met Grid Player en met Grid for iPad. Met Grid 3 kun je ook met behulp van pictogrammen e-mailen, sms’en, surfen op internet, de computer bedienen, enz.
Grid 3 werkt op een Windows pc of tablet en op de communicatiecomputers van Smartbox (zie: Communiceren met afbeeldingen - toestellen).
Meer informatie: www.skilate.com/communicatie-met-symbolen
BEELINE
Beeline is een zeer efficiënt en aanpasbaar model van communicatieboek, gebaseerd op kern- en randwoordenschat. Heel wat woorden blijven altijd op dezelfde plaats staan, wat helpt om je motorische patronen en je motorisch geheugen te ontwikkelen. De woordenschat is logisch georganiseerd en gegroepeerd volgens woordbetekenis.
SUPERCORE 50
SuperCore 50 is een uitgebreid en aanpasbaar model van kernwoordenschat, gecombineerd met randwoordenschat. Deze woordenschat focust op dagelijkse routines en activiteiten. Dat is motiverend voor de gebruiker en maakt een betekenisvolle conversatie mogelijk. Er bestaan versies voor kinderen, tieners en volwassenen.
Meer informatie: https://thinksmartbox.com/news/get-started-with-super-core (Engelstalig)
COMUNIC8
Comunic8 heeft ook een zeer uitgebreide en aanpasbare kernwoordenschat, gebaseerd op lijsten. Als je een aanpassing doet op een pagina, wordt dit elders meteen ook aangepast. De mogelijkheid bestaat om je stap voor stap door de opbouw van een zin te begeleiden. Zo zullen eerst de persoonlijke voornaamwoorden oplichten, daarna de werkwoorden, … . Dit bestand is rechtstreeks op te vragen bij SKIL (www.skilate.com).
JUNO
Juno, een communicatieboek voor beginnende gebruikers van ondersteunde communicatie, is gebaseerd op kernwoorden. Achter elke pagina is een lege pagina voorzien, wat het makkelijk maakt om nieuwe woorden toe te voegen. Als je over Grid 3 beschikt, kun je dit communicatieboek gratis downloaden.
Meer informatie: grids.thinksmartbox.com/nl
APHASIA DUO
Aphasia Duo is een set van twee symboolvocabulaires in Grid 3 en werd ontworpen voor personen met afasie. De thema’s die erin zitten, zijn afgestemd op iemand met afasie: vertellen over je familie, je dagelijkse routine, je hobby’s, mentale gezondheid, politiek, … Daarnaast zijn er nog heel wat extra tools om je communicatie te ondersteunen. Aphasia Duo is beschikbaar in twee versies: een met 9 en een met 16 vakjes.
TD Snap
Meer informatie hierboven bij iOS.
Visuele scènes
Visuele scènes zijn een bijzondere manier van communiceren met afbeeldingen. (Zie: Communiceren met visuele scènes). Het werken met visuele scènes is mogelijk in enkele apps die hierboven al zijn vernoemd. We sommen ze hieronder op.
Enkele apps zijn specifiek ontwikkeld voor het communiceren met visuele scènes. Deze apps zijn onderling zeer vergelijkbaar en hebben meestal volgende kenmerken:
- Kiezen tussen verschillende visuele scènes kan enkel via de vaste lay-out van de app.
(Bij andere communicatiesoftware is die lay-out meestal sterk aanpasbaar.) - Een pagina is steeds opgebouwd uit een foto. In sommige apps kun je een pictogram toevoegen aan de foto.
- Communiceren via een rooster met afbeeldingen is meestal niet mogelijk, of enkel op een omslachtige manier.
- Op de foto kun je zelf ‘hotspots’ plaatsen waarmee je:
- onderdelen van de foto kunt uitspreken met een computerstem
- een opgenomen boodschap of een ander geluid kunt afspelen
- kunt springen naar een andere visuele scène
- Vaak kan een visuele scène ook bestaan uit een video, die je al dan niet automatisch kunt pauzeren.
Apps specifiek ontwikkeld voor visuele scènes
Scene and Heard Pro
Meer informatie:
www.therapybox.co.uk/scene-and-heard-pro
GoVisual
Meer informatie:
www.attainmentcompany.com/govisual
Snap Scene
Meer informatie:
us.tobiidynavox.com/products/snap-scene
Hierboven genoemde toepassingen
GoTalk Now
Je kunt woorden, zinnen, pictogrammen, … naast de visuele scène plaatsen, zoals werken met hotspots boven op de visuele scène.
Meer informatie hierboven bij iOS.
TD Snap
Je kunt in TD Snap tekenen om te communiceren. Hierbij is het mogelijk om grote foto’s toe te voegen. Deze kun je vervolgens gebruiken als visuele scène. Hotspots zijn niet mogelijk.
Meer informatie hierboven bij iOS.
Grid for iPad
De mogelijkheden om te werken met visuele scènes zijn bijzonder uitgebreid.
Meer informatie hierboven bij iOS.
Mind Express
De mogelijkheden om te werken met visuele scènes zijn bijzonder uitgebreid.
Meer informatie hierboven bij iOS.
Grid 3
De mogelijkheden om te werken met visuele scènes zijn bijzonder uitgebreid.
Meer informatie hierboven bij iOS.
